?چندی قبل به گوشه ای از مضرات درختان کاج اشاره کردیم و قرار شد تا در پست های بعدی مضرات بیشتری از این گونه درختان بی خاصیت را شرح دهیم. حال توجه مخاطبین عزیز را در پستهای ذیل به نظرات کارشناسان محیط زیست و محققان درخصوص مضرات درختان کاج که عمده فضای سبز شهر ما […]

?چندی قبل به گوشه ای از مضرات درختان کاج اشاره کردیم و قرار شد تا در پست های بعدی مضرات بیشتری از این گونه درختان بی خاصیت را شرح دهیم.
حال توجه مخاطبین عزیز را در پستهای ذیل به نظرات کارشناسان محیط زیست و محققان درخصوص مضرات درختان کاج که عمده فضای سبز شهر ما را پوشش داده است جلب می نماییم.
با این هدف که شهرداری به تدریج درختان بومی مثمر یا غیرمثمر را جایگزین درختان بیماری زای کاج نماید.???

?در مطالب زیر دلایل علمی مضربودن کاشت “درخت کاج” تشریح شده است.
?کاج و سرو نقره‌ای یکی از محبوب‌ترین گیاهان برای روز درختکاری هستند، بنابراین بد نیست اندکی با ویژگی‌های این درختان و اثرات آن‌ها روی محیط زیست و تنوع گیاهی و جانوری کشور آشناتر شویم.

حال اینکه سرو نقره‌ای چطور به ایران آمد و چرا ماندگار شد؟

?این گیاه که نام علمی‌اش Cupressus arizonicaاست، بومی جنوب غربی آمریکای شمالی، آریزونا، جنوب غربی نیومکزیکو، جنوب کالیفرنیا، کوهستان‌های غرب تگزاس و مکزیک است. سرو نقره‌ای جزء گروهی از گیاهان بازدانه به‌نام مخروطیان یا مخروط‌داران یا در اصطلاح گیاهان سوزنی‌برگ است؛ در حالت وحشی، این گیاه اغلب در جمعیت‌های کوچک و تنک و دور از هم رشد می‌کند.
این گیاه برای نخستین بار در دوره پهلوی به ایران آمد، آن هم به‌خاطر علاقه شخصی محمدرضا پهلوی به این درخت؛ با ورود این درخت به ایران، مدت زیادی طول نکشید که سرو نقره‌ای به درخت محبوب روزهای درختکاری تبدیل شد.
سرو نقره‌ای و دیگر سوزنی‌برگان به‌خاطر مقاومتشان در برابر سرما، خشکی، آفات، گیاهان دیگر و رشد سریعشان مورد توجه قرار گرفتند، به‌علاوه به‌خاطر تمرکز اغلب ماده تولیدی این درختان در تنه‌هایشان، شرکت‌های چوب‌بری نیز به آن‌ها به‌چشم محبوب‌ترین رستنی‌های زمین نگاه می‌کنند؛ خود آمریکایی‌ها نیز در کشورهای دیگر جهان، فرهنگ کاشتن درختان بومی خود را گسترش دادند. ایران و برزیل دو نمونه از قربانیان تجارت آمریکایی‌ها بر سر کاشت درختان مخروطی بودند. در سال‌های اخیر نیز سرو نقره‌ای یکی از محبوب‌ترین درختان در روزهای درخت‌کاری بوده است.
?سروهای شعرهای حافظ و سعدی چه بودند؟
از 7300 گونه گیاهان شناخته‌شده بومی ایران، تنها شش گونه گیاه مخروط‌دار بومی در ایران وجود دارد: زربین یا سروناز (Cupressus sempervirens) چهار گونه اُرس (Juniperus spp.) و سرخدار (Taxus baccata). زربین یا سروناز گیاهی است که با آب و هوای مدیترانه‌ای سازگار است و از دیرباز در ایران کاشته می‌شده است؛ اُرس از گیاهان کوهستانی است که اغلب در مناطق مرتفع البرز و کوه‌های خراسان و کپه‌داغ و به‌طور پراکنده در زاگرس دیده می‌شود. سرخدار نیز از گیاهان در حال انقراض ایران است که رویشگاه طبیعی آن جنگل‌های اطراف گرگان است؛ یک جمعیت سرخدار نیز در پارک ملی گلستان وجود دارد. این‌ها همه مخروطی‌های بومی ایران هستند.
?مخروطی‌های وارداتی و مهاجم
کاج تقریباً در تمامی نقاط ایران کاشته می‌شود؛ این گیاه بومی ایران نیست اما متأسفانه از اجزای اصلی پروژه‌های احداث کمربند سبز در تهران و سایر شهرهای ایران محسوب می‌شود؛ این گونه احتمالاً از قفقاز به ایران آورده شده است. تمامی گونه‌های سوزنی‌برگ دیگری که در ایران کاشته می‌شوند نیز منشأ خارجی دارند مانند سرو نقره‌ای که درباره آن توضیح دادیم.
?مخروطیان مهاجمی که طی پنجاه سال اخیر از خارج وارد کرده‌ایم، خاک اطراف خود را برای رشد گیاهان دیگر، سمی و نامناسب می‌کنند. آن‌ها مانع رشد دانه‌های گیاهان دیگر نیز می‌شوند. اگر به سروها و کاج‌های کاشته‌شده در باغ‌ها و بوستان‌های شهری دقت کنید، حتماً متوجه خاک تنک یا برهنه اطراف این درختان می‌شوید. تصور کنید در جاهایی که دارای تنوع زیستی چشم‌گیری است، چند گونه گیاه مجبورند بمیرند تا یک اصله سرو نقره‌ای آمریکایی یا کاج قفقازی بتواند رشد کند، به‌علاوه، این گیاهان به‌همراه خود آفت‌ها و انگل‌های غیربومی و جدید را نیز به‌همراه می‌آورند.
آفت‌هایی که به‌خاطر میلیون‌ها سال همزیستی با این گیاهان مهاجم، اثر مخرب و کشنده‌ای روی آن‌ها ندارند اما در بدو ورودشان به کشور ما، بی‌رحمانه به جان گیاهان بومی ما می‌افتند و گیاهان ما هم به‌دلیل تازه‌وارد بودن این مهاجمین کوچک، مقاومت بسیار کمی در برابر آن‌ها از خود نشان می‌دهند. این گیاهان و گونه‌های همراهشان، نهایتاً باعث کاهش چشم‌گیر تنوع زیستی در کشور ما می‌شوند، کما اینکه تا کنون نیز شده‌اند.

لینک کوتاه :